galaria

Μήνυμα Παγκόσμιας Μέρας Θεάτρου
27 Μαρτίου 2009

Όλες οι ανθρώπινες κοινωνίες είναι «θεαματικές» στην καθημερινότητά τους και παράγουν «θεάματα» σε ιδιαίτερες στιγμές. Είναι «θεαματικές» ως μια μορφή κοινωνικής οργάνωσης και παράγουν «θεάματα» σαν αυτό που ήρθατε να παρακολουθήσετε.
Ακόμη και αν κάποιος δεν το γνωρίζει, οι ανθρώπινες σχέσεις είναι δομημένες θεατρικά· η χρήση του χώρου, η γλώσσα του σώματος, η επιλογή των λέξεων και των χρωματισμών της φωνής, η αντιπαράθεση των ιδεών και των συναισθημάτων, όλα αυτά που παρουσιάζουμε στη σκηνή, τα βιώνουμε στις ζωές μας: είμαστε θέατρο!
Οι γάμοι και οι κηδείες είναι «θεάματα», αλλά και οι καθημερινές τελετές, τόσο οικείες που δεν το συνειδητοποιούμε. Λαμπρές και επίσημες τελετές, αλλά και ο πρωινός καφές, τα καλημέρα που ανταλλάσσουμε, η άτολμη αγάπη και οι καταιγίδες του πάθους, μια συνεδρία της βουλής ή μια διπλωματική συνάντηση, όλα είναι θέατρο.
Μια από τις σημαντικότερες λειτουργίες της τέχνης μας είναι να ευαισθητοποιεί τους ανθρώπους στα «θεάματα» της καθημερινής ζωής μέσα στα οποία οι ηθοποιοί είναι ταυτόχρονα και θεατές, παραστάσεις μέσα στις οποίες η σκηνή και το έδαφος συμπίπτουν.
Είμαστε όλοι καλλιτέχνες. Κάνοντας θέατρο, μαθαίνουμε να βλέπουμε το φανερό, αλλά αυτό που συνήθως δεν μπορούμε να δούμε, γιατί δεν έχουμε συνηθίσει να το παρατηρούμε. Αυτό που είναι οικείο για μας γίνεται αόρατο: κάνοντας θέατρο σημαίνει να ρίχνουμε φως στη σκηνή της καθημερινής ζωής.
Τον περασμένο Σεπτέμβρη μας αιφνιδίασε μια θεατρική αποκάλυψη: εμείς, που πιστεύαμε ότι ζούσαμε σε ένα ασφαλισμένο κόσμο, παρά τους πολέμους, τις γενοκτονίες, τις σφαγές και τα βασανιστήρια που οπωσδήποτε υπάρχουν, αλλά κάπου μακριά από εμάς σε απομακρυσμένα και άγρια μέρη. Εμείς που ζούσαμε στην ασφάλεια με τα λεφτά μας επενδυμένα σε κάποια αξιοσέβαστη τράπεζα είτε στα χέρια κάποιου έντιμου εμπόρου στο χρηματιστήριο, ακούσαμε να μας λεν, ότι αυτά τα χρήματα δεν υπάρχουν, είναι φανταστικά, μια φανταστική επινόηση κάποιων οικονομολόγων που δεν ήταν καθόλου φανταστικοί, αλλά ούτε αξιόπιστοι ούτε αξιοσέβαστοι. Όλα ήταν απλά κακό θέατρο, ένα ζοφερό σενάριο, στο οποίο κάποιοι λίγοι άνθρωποι κέρδισαν πολλά και πολλοί άνθρωποι έχασαν τα πάντα. Κάποιοι πολιτικοί από πλούσιες χώρες έκαναν μυστικές συναντήσεις στις οποίες βρήκαν κάποιες μαγικές λύσεις. Και εμείς, τα θύματα των αποφάσεών τους, παραμείναμε θεατές στην τελευταία σειρά του εξώστη.
Είκοσι χρόνια πριν, ανέβασα στη σκηνή τη Φαίδρα του Ρακίνα στο Ρίο Ντε Τζανέιρο. Το σκηνικό ήταν φτωχό: δέρματα αγελάδας στο έδαφος, τριγύρω μπαμπού. Πριν από κάθε παρουσίαση, συνήθιζα να λέω στους ηθοποιούς μου: «η φαντασία που δημιουργήσαμε μέρα με τη μέρα, τέλειωσε. Όταν θα περάσετε μέσα από αυτά τα μπαμπού, κανείς από εσάς δεν θα έχει το δικαίωμα να πει ψέματα. Το Θέατρο είναι η Κρυμμένη Αλήθεια.»
Όταν κοιτάζουμε πέρα από τα φαινόμενα, βλέπουμε τους καταπιεστές και τους καταπιεσμένους, σε όλες τις κοινωνίες, τις φυλετικές ομάδες, γένη, κοινωνικές τάξεις και κάστες· βλέπουμε έναν άδικο και σκληρό κόσμο. Πρέπει να δημιουργήσουμε έναν άλλο κόσμο, γιατί ξέρουμε ότι αυτό είναι δυνατό. Αλλά εναπόκειται σ’ εμάς να κτίσουμε αυτόν τον άλλο κόσμο με τα χέρια μας και δρώντας στη σκηνή και στη ζωή μας.
Πάρτε μέρος στο «θέαμα» που θα αρχίσει σε λίγο και όταν βρεθείτε πίσω στο σπίτι σας, με τους φίλους σας, παίξτε τα δικά σας έργα και κοιτάξτε αυτό που ποτέ δεν μπορέσατε να δείτε: το πασιφανές. Το θέατρο δεν είναι απλώς ένα δρώμενο· είναι τρόπος ζωής!
Είμαστε όλοι ηθοποιοί: το να είσαι πολίτης δεν σημαίνει να ζεις μέσα στην κοινωνία, σημαίνει να την αλλάζεις.

Augusto Boal