"... Είστε ελεύθεροι να εντοπίσετε στον κύριο Υμπύ όσους υπαινιγμούς θέλετε, ή να τον θεωρήσετε ένα απλό ανδρείκελο, την καρικατούρα που έφτιαξε ένας μαθητής για έναν καθηγητή του, ο οποίος αντιπροσώπευε γι' αυτόν ό,τι πιο γελοίο υπήρχε εκείνη τη στιγμή στον κόσμο"
(από την ομιλία του Ζαρρύ στην πρεμιέρα του "Υμπύ Τύραννος") Μετάφραση Τιτίκα Δημητρούλια
Ο "Υμπύ Τύραννος" είναι ένα τυπικό παραμύθι που έγινε πικρό...
μια αθώα φάρσα που αγρίεψε.
Μπορεί εύκολα να θεωρηθεί παρωδία του Σαίξπηρ και ιδιαίτερα του "Μακμπέθ". Και ο ίδιος ο Υμπύ μπορεί να θεωρηθεί το ίδιο εύκολα καρικατούρα του ανθρώπου και ιδιαίτερα εκείνου του "ξεχωριστού" τύπου που ονομάζεται μέσος άνθρωπος.
Και θα μπορούσε ακόμα να είναι και μια ξεκαρδιστική ιστορία, αν δε συνειδητοποιούσαμε πόσο τραγικά μας αφορά.
Ο Υμπύ, ένας εντυπωσιακά χοντρός, χαζός και άγριος άνθρωπος, πιέζεται από τη φιλόδοξη γυναίκα του να σκοτώσει το βασιλιά της Πολωνίας Βανσεσλάς, για να σφετεριστεί το θρόνο κι έτσι να κρατάει ομπρέλα και να τρώει πιο πολύ λουκάνικο. Ο Υμπύ που υπήρξε κάποτε βασιλιάς της Αραγωνίας, τώρα είναι συνταγματάρχης των δραγόνων του Βανσεσλάς. Η ηθική του, το απαγορεύει, αλλά η λαιμαργία του υπερισχύει και έτσι την επόμενη κιόλας μέρα, οργανώνει συνωμοσία. Το σύνθημα για την ανταρσία θα είναι το περιβόητο "Merdre!" και ακολουθεί σφαγή. Ο μόνος που γλιτώνει απ' τη βασιλική οικογένεια είναι ο διάδοχος του θρόνου Μπουγκρελάς, που καταφεύγει στη Ρωσία. Ο Υμπύ κυβερνάει δολοφονώντας, βασανίζοντας, βρίζοντας, φορολογώντας και τρώγοντας, με πάθος και όσο περισσότερο μπορεί. Κατακρεουργεί τους ευγενείς, τους αξιωματούχους, τους χωρικούς? εισπράττει μόνος του τους φόρους (πολλές φορές) και φυλακίζει ακόμα και τον πρώην σύντροφό του Μπορντούρ. Ο τελευταίος όμως δραπετεύει, για να καταφύγει επίσης, στην προστασία του Τσάρου. Ο Τσάρος ορκίζεται εκδίκηση και δικαιοσύνη και έτσι κηρύσσει τον πόλεμο στην Πολωνία και στον βασιλιά Υμπύ. Ο Υμπύ τελικά χάνει, καταδιώκεται και καταφεύγει σε μια σπηλιά όπου έπειτα από μια επική μάχη με μια νεκρή αρκούδα, ξαναβρίσκεται με την γυναίκα του και φεύγουν μαζί για τη Γαλλία.
Αυτός είναι ο "Ubu Roi", το πρώτο μέρος του "έπους" του Υμπύ, που το ακολούθησαν:
"Ο Υμπύ κερατάς ή ο αρχαιοπτέρυξ"
("Ubu Cocu ou l' Arceopteryx", 1897)
("Ubu enchaine", 1899) "Ο Υμπύ στο λόφο"
("Ubu sur la Butte", 1901)
Στην αρχή ήταν "Οι Πολωνοί"... Το έργο ξεκίνησε αρχικά ως μια συνηθισμένη μαθητική φάρσα σε βάρος του καθηγητή της φυσικής στο λύκειο της Rennes, όπου φοιτούσε ο Ζαρρύ. Αυτός ο κύριος Felix Hebert, που κατά τον Ζαρρύ, "συγκέντρωνε πάνω του όλη τη γελοιότητα του κόσμου", στάθηκε το πρότυπο του Υμπύ. Στην αρχή είχε τα παρατσούκλια: P.H., Pere Heb, Eb, Ebe, Ebon και πρωταγωνιστούσε σε μια σειρά περιπετειών. Μια απ' αυτές "Οι Πολωνοί" (Les Polonais), επεξεργάστηκε το 1888 ο 15χρονος Ζαρρύ και για να καταλήξει στην πρώτη εκδοχή του Υμπύ. Οι "Πολωνοί" παίζονταν στο θεατράκι για μαριονέτες (Theatre des Phynances) που είχε στήσει ο Ζαρρύ στο διαμέρισμα που κατοικούσε με την οικογένεια του. Εκείνη την εποχή γράφονται και "Τα κέρατα του P.Η.", που αργότερα θα μετονομαστούν σε "Υμπύ Κερατάς".
Οι ιδιωτικές παραστάσεις του Υμπύ συνεχίζονται στο Παρίσι, όπου μετακόμισε ο Ζαρρύ για να συνεχίσει τις σπουδές του.
Και ο Περ Υμπύ γίνεται ονομαστός...
Στο μεταξύ, ο P.H. γίνεται οριστικά Pere Ubu, και την Άνοιξη του 1896, ο "Υμπύ Τύραννος" δημοσιεύεται στη μηνιαία επιθεώρηση "Livre d' Art" και τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Mercure de France. Αλλά, την πραγματική και πολύκροτη εισβολή στη γαλλική σκηνή, την έκανε στις 10 Δεκεμβρίου του 1896, στην αίθουσα Nouveau Theatre του Theatre de l' Oeuvre, του Lugne Poe, με τον Firmin Gemier και την Louise France στους κύριους ρόλους.
Αναλυτικά για την πρώτη παράσταση:
Σκηνοθεσία: Lugne Poe
Σκηνικά: Toulouse Lautrec, Pierre Bonnard, Serusier, Vuillard, Ranson, Jarry
Μουσική επιμέλεια: Claude Terrasse
Διανομή:
Louise France- Μερ Υμπύ
Firmin Gemier- Περ Υμπύ
Dujeu- Βασιλιάς
Irma Perrot- Βασίλισσα
Nolot- Τσάρος & Μπουγκρελάς
Flandre- Λοχαγός Μπορντούρ
...και μόλις ακούσετε "ΣΚΑΤΑ!", ορμάτε!
Η πρεμιέρα αυτή σηματοδότησε το τέλος μιας ολόκληρης εποχής για την τέχνη και σήμανε τη γένεση του λεγόμενου "μοντέρνου θεάτρου". Το σκάνδαλο όμως ήταν τρομερό! Ο Ζεμιέ εισβάλει στη σκηνή φωνάζοντας "Σκατά!" και επικρατεί χάος στην πλατεία! Οι ταραχές συνεχίστηκαν μέχρι το τέλος του έργου και χρειάστηκε να επέμβει ο ίδιος ο Ζαρρύ για να ηρεμήσει κάπως τα πράγματα. Με τον Υμπύ το Παρίσι βρέθηκε χωρισμένο σε δύο παρατάξεις. Οι πολέμιοι του υπερίσχυσαν τρομερά και ο μοναδικός κριτικός που έγραψε τότε ευνοϊκά για το έργο, την επόμενη μέρα βρέθηκε χωρίς δουλειά! Οι αντιδράσεις αυτές κάθε άλλο παρά απροσδόκητες ήταν? το κοινό έμεινε άναυδο παρακολουθώντας στη σκηνή να διαπράττεται μια διπλή εξέγερση τόσο ενάντια στην καθωσπρέπει αστική κοινωνία όσο και στην καθιερωμένη και απαράβατη ως τότε φόρμα του ρεαλισμού.
"Θα ήταν εύκολο να κάνουμε τον Υμπύ ν' αρέσει στο παρισινό κοινό - εξηγεί ο Ζαρρύ- με ελαφρότατες τροποποιήσεις, όπως οι ακόλουθες: η αρκτική λέξη θα μπορούσε να είναι κάτι σαν "Φτού!" ή "Φρτού", η ... ακατονόμαστη βούρτσα για τους καμπινέδες θα μπορούσε να είναι ανάκλιντρο εταίρας, οι στολές των στρατιωτών να είναι της Πρώτης Αυτοκρατορίας, ο Υμπύ να έχει αγκαλίτσες με τον Τσάρο, οι χαρακτήρες να κερατώνονται αμοιβαίως? έτσι, όμως, το έργο δε θα ήταν πιο βρώμικο; Σκοπός του Ζαρρύ ήταν να φέρει συνειδητά το αστικό κοινό, αντιμέτωπο με τη φρίκη της ίδιας του της αυταρέσκειας και ασχήμιας. Ο ίδιος έλεγε: "Ήθελα με το άνοιγμα της αυλαίας να φανεί η σκηνή στο κοινό σαν ένας από ‘κείνους τους παραμορφωτικούς καθρέφτες στα παραμύθια της Leprince de Beaumont, όπου ο απαίσιος κακός εμφανίζεται με κέρατα ταύρου ή κεφάλι δράκου, ανάλογα με τη συγκεκριμένη διαστροφή του? και δεν είναι καθόλου εκπληκτικό που το κοινό εναντιώθηκε στη θέα αυτού του ελεεινού σωσία του, που ποτέ άλλοτε δεν είχε τολμήσει να του είχε παρουσιαστεί γυμνός και αφτιασίδωτος, όπως εύστοχα το διατύπωσε ο Catulle Mendes, με "την αθάνατη ανθρώπινη ηλιθιότητα, την αθάνατη λαγνεία, την αθάνατη λαιμαργία, τη μικρότητα του ενστίκτου εξυψωμένη στο επίπεδο τυράννου? με την αξιοπρέπεια, την αρετή, τον πατριωτισμό και τα ιδανικά ανθρώπων που γευμάτισαν καλά".
Την αποστροφή των "καλοφαγωμένων" θεατών βέβαια προκάλεσε και η γλώσσα του έργου εξωφρενικοί συνειρμοί, ευφυολογήματα, λογοπαίγνια, ρίμες, νεολογισμοί, ανακατεμένα με ονειρικές εικόνες, στερεοτυπικές εκφράσεις και παραληρήματα σκατολογικoύ περιεχομένου, βάζουν τον Ζαρρύ κοντά στον Ραμπελαί και τη μελέτη της "μπουρδολογίας" αλλά οφείλουν πολλά και στους "καταραμένους ποιητές". Αλλά και πάλι, όπως λέει ο Μπρετόν, ο Υμπύ είναι ένας "ανεπανάληπτος χαρακτήρας που δεν τον αλλάζω με όλους τους Σαίξπηρ και όλους τους Ραμπελαί"
Θα μπορούσαμε ακόμα να πούμε πως ο Υμπύ προμηνύει το θέατρο του παραλόγου που θα ανθίσει πενήντα χρόνια αργότερα. Διαφοροποιείται όμως σε κάτι πολύ σημαντικό: ο Ζαρρύ δεν απαξιώνει τη λειτουργία της γλώσσας ως μέσω επικοινωνίας, αλλά την τραβάει στ' άκρα, την μεταχειρίζεται όπως ένα παιδί τα παιχνίδια του. "Ο Υμπύ - διάβαζα- είναι περισσότερο δημιούργημα του κεφιού του, της διάθεσης του να δει τα πράγματα και απ’ την εύθυμη πλευρά τους". Μόνο που το αστείο, πιστεύω, εδώ κρύβει κι ένα κοφτερό λεπίδι στην άκρη του. Η πλοκή έχει ελάχιστη σημασία. Η αξία του έργου βρίσκεται στο ύφος του, που δημιούργησε μια μυθική φιγούρα. Κατά τον Alain Jouffroy, ο Υμπύ: "Δημιούργησε έναν καινούριο τρόπο έκφρασης. Άνοιξε τις πόρτες που πεισματικά χωρίζουν την ποίηση απ’ το μυθιστόρημα, το παραλήρημα απ’ τη διαύγεια, την αντικειμενικότητα απ’ τη παράκρουση". "Ο κύριος Υμπύ είναι φυσικά παπικός κόμης. Ο κ. Υμπύ δε βλέπει την πιθανή χρησιμότητα του σιδηροδρόμου. Ο κ. Υμπύ σιγοψήνει τους εχθρούς του. Ο κ. Υμπύ βαραίνει πάνω στην αποικιακή αυτοκρατορία και την πιέζει, δηλαδή την καταπιέζει. Η θηριωδία του κ. Υμπύ δεν είναι ραφινάτη, ο κ. Υμπύ δεν είναι στ' αλήθεια σκληρός! Η κακία του είναι μάλλον ένα είδος βίας. Ο κ. Υμπύ είναι μια μοναδική γαστρεντερική ιδιοφυΐα. Όπως θα 'λεγε ο Jarry, κυβερνάει με τα "γαστρεντένστικτά" του.Sylvain Itkine, στο πρόγραμμα για την παράσταση "Ubu enchaine"
το σκηνικό
Ο Σάιμονς που βρίσκονταν ανάμεσα στο κοινό, στην πρεμιέρα του έργου περιγράφει: "Το σκηνικό ήταν έτσι ζωγραφισμένο, που να δίνει την εντύπωση μιας παιδιάστικης σύλληψης, εσωτερικό και εξωτερικό ταυτόχρονα, τροπική, εύκρατη και Αρκτική ζώνη μαζί. Κατευθείαν μπροστά σου, στο βάθος της σκηνής έβλεπες ανθισμένες μηλιές κάτω από έναν γαλανό ουρανό και πάνω στον ουρανό ένα μικρό σφαλιστό παράθυρο και ένα τζάκι… Στ’ αριστερά ήταν ζωγραφισμένο ένα κρεβάτι και στα πόδια του κρεβατιού ένα γυμνό δέντρο και χιόνι που έπεφτε. Στα δεξιά υπήρχαν φοινικόδεντρα… μια πόρτα που έβγαζε στον ουρανό και κρεμασμένος πάνω στην πόρτα ένας σκελετός. Ένας αξιοσέβαστος κύριος μ’ επίσημο ένδυμα διέσχιζε τη σκηνή στις μύτες των ποδιών, στα ενδιάμεσα των εικόνων και κρεμούσε μια καινούρια επιγραφή κάθε φορά, με την περιγραφή του χώρου όπου γίνονταν η δράση". Οι επιγραφές αυτές ήταν γραμμένες με τον πιο κωμικό και ανορθόγραφο τρόπο. Οι ηθοποιοί ήταν ντυμένοι με κοστούμια εξαιρετικά στυλιζαρισμένα, σα να ήταν φτιαγμένα από ξύλο.
Οι "Υμπυστές"
Παρόλο που το έργο έκανε μόνο δυο παραστάσεις στην πρώτη του επίσημη εμφάνιση, προκαλώντας ένα χείμαρρο αγανάκτησης, εμφανίζεται στο φως των μεταγενέστερων εξελίξεων σαν ορόσημο και προπομπός.Ο Υμπύ – έλεγε ο Αντρέ Μπρετόν- "είναι το μεγάλο προφητικό και εκδικητικό έργο του καιρού μας", ενώ ο Απολλιναίρ έβρισκε πως: "έχει τη καθαρότητα και τη διαλογική φυσικότητα ενός μολιερικού έργου, τη φαντασία και τον κωμικό λυρισμό του Σαίξπηρ" γι’ αυτό οι δημιουργοί του νταντά, του σουρεαλισμού και αργότερα του θεάτρου του παραλόγου, δε δίστασαν να θεωρούν "προφήτη" τους τον συγγραφέα του Υμπύ, αυτόν όπως τον αποκαλούσαν τον "εξωφρενικό νεανία".
Στο ίδιο πνεύμα κι ο Ρολάν Τοπόρ αποδίδει αστειευόμενος τη σχολική του αποτυχία στην ανάγνωση του Υμπύ σε ηλικία 14 χρόνων: "Πώς θέλετε μετά απ' αυτό να ενδιαφερθώ για τον Ρασίν και τον Κορνέιγ; Με οδήγησε απ' ευθείας στον ντανταϊσμό και τον σουρεαλισμό." Είναι πολλοί αυτοί που υποστηρίζουν πως ο Ζαρρύ με τον Υμπύ, χάραξε δρόμους ανυποψίαστους και προχώρησε πολύ πέρα απ’ την εποχή του. Θεωρούν πως μόλις τώρα η εποχή έφτασε και ξεπέρασε αυτή τη πρωτοπορία, η εποχή που φαντάζονταν ο Ζαρρύ πως:
"...θα γίνουμε κι εμείς σοβαροί και ευτραφείς και κυρ Υμπύδες, κι αφού θα έχουμε εκδώσει βιβλία που θα μείνουν κλασικά, θα γίνουμε όλοι κατά πάσα πιθανότητα δήμαρχοι κωμοπόλεων όπου, όταν θα έχουμε εκλεγεί ακαδημαϊκοί, οι πυροσβέστες θα μας προσφέρουν βάζα των Σεβρών, και στα παιδιά μας τα μουστάκια τους πάνω σε βελουδένια μαξιλαράκια. Κι ύστερα θα έρθουν κάτι νεαροί που θα πουν πως τα μυαλά μας είναι σκεβρωμένα, και θα γράψουν μπαλάντες που θα λένε πόσο μας σιχαίνονται, και δε βλέπω πως -ή γιατί- όλο αυτό θα τελειώσει." Κατά τη γνώμη μου όμως αυτή η επανάσταση που κήρυξε ο Ζαρρύ δεν έχει τελειώσει ακόμα? όσο θα υπάρχουν οι θεσμοί που καθιστούν τον Υμπύ καθρέφτη της κοινωνίας, το έργο θα σοκάρει.
Και οι κριτικοί θα χωρίζονται σε δύο στρατόπεδα όχι μόνο με αισθητικά κριτήρια αλλά και πολιτικά.
Έτσι 50 περίπου χρόνια μετά την εμφάνιση αυτού του "βασιλιά φασουλή" , ο Ζακ Kοπώ κρίνει για το έργο πως: "Το είχαν ερμηνεύσει σαν επική σάτιρα του άπληστου και σκληρού αστού, που αυτοορίζεται αρχηγός των ανθρώπων. Μα όποιο νόημα κι αν δίνουν στο έργο, ο βασιλιάς Υμπύ… είναι "θέατρο εκατό τοις εκατό" αυτό που εμείς θα ονομάζαμε "καθαρό θέατρο", σύνθετο και δημιουργικό…".
και οι "ΑντιΥμπιστές"
Παρόλα αυτά, έναν σχεδόν αιώνα μετά τη συγγραφή του, το Χειμώνα του 1975, όταν ο Υμπύ ανεβάστηκε στο εθνικό θέατρο απ’ τον Αλέξη Μινωτή, απορρίφθηκε ως αντιδραστικό με πλήρη ομοφωνία κριτικής και κοινού.Ο σκηνοθέτης Μήτσος Λυγίζος, εξαγριωμένος, επιτέθηκε στους διοργανωτές της παράστασης. Σε μια επιστολή του αναφέρει χαρακτηριστικά : "Ερωτώ: είναι δυνατόν ένα κρατικό θέατρο- το πρώτο της χώρας άλλοτε- να παρουσιάζει από τη σκηνή του ένα μαθητικό κατασκεύασμα κάποιου δεκαπενταετούς Γάλλου που το έγραψε στα τέλη του περασμένου αιώνα, για να παίζεται μάλιστα από μαριονέτες;… ποιος διάλεξε τον Ουμπού βασιλιά; Ποιος τον πρότεινε; Και ποιοι τελικά τον έκριναν να περιληφθεί στο δραματολόγιο του εθνικού θεάτρου; Μήπως γιατί διασύρει τις έννοιες της δημοκρατίας και της ελευθερίας μ’ αυτόν τον χοντροκομμένο και ανόητο τρόπο, όπως υπερτονίζεται μάλιστα απ’ τον συγγραφέα στο Β΄ μέρος; Πρόκειται λέει για κωμωδία και σ’ όλη τη παράσταση δε σκάει χείλι . Και να σημειώσει κανείς πως ερμηνεύεται από δοκιμασμένους στη κωμωδία πρωταγωνιστάς και δευτεραγωνιστάς. Η ίδια φιλοτιμία έχει καταβληθεί κι από τους άλλους συντελεστάς της παραστάσεως…"
Κάποτε ο Μαλλαρμέ, δίνοντας συγχαρητήρια στον Ζαρρύ, λέει για το έργο πως "ανήκει στο ρεπερτόριο εξαιρετικού γούστου και το όραμά του με στοιχειώνει". Πραγματικά, ανάμεσα σε αποδοκιμασίες, αντιδράσεις και κοροϊδίες, ο Υμπύ με τον τρομερό σαρκασμό του, τον γελοιογραφικό του οίστρο, τη μορφική και γλωσσική του ασυδοσία, σ’ οποιαδήποτε εποχή θα διασκεδάζει αλλά κυρίως θα τρομάζει. Γιατί με το πρώτο "σκατά" που ξεστόμισε, "στοίχειωσε" για πάντα όχι μόνο τη λογοτεχνία και το θέατρο, αλλά όλη τη σύγχρονη τέχνη.
Γύρω γύρω όλοι μας, στη μέση ο θανατάς
βλέπει λεπίδι κοφτερό και χέζεται ο λεφτάς!
Ώρα να χύνονται μυαλά- πατήστε το κουμπί!
Κακό σπυρί στον κώλο τους και ζήτω ο Περ Υμπύ!
(ρεφρέν απ' το βαλς του απεγκεφαλισμού, απ' τον Υμπύ Κερατά)
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Το έπος του βασιλιά Υμπύ 
Θέατρο Στοά
1974
Διασκευή: Πέτρος Μάρκαρης
Σκηνοθεσία: Θανάσης Παπαγεωργίου
Ο Βασιλιάς Ουμπού
Εθνικό Θέατρο
Φλεβάρης 1975
Σκηνοθεσία: Αλέξης Σολομός
Υμπύ Τύραννος
Θέατρο τέχνης Ακτίς Αελίου
Άνοιξη 2003 & Φθινόπωρο 2003
Κείμενο:Αlfred Jarry & Πέτρος Μάρκαρης
(από τη σύνθεση των κειμένων “Υμπύ Τύραννος” του Alfred Jarry και το “Έπος του Βασιλιά Υμπύ” του Πέτρου Μάρκαρη)
Σκηνοθεσία: Νίκος Σακαλίδης
Υμπύ Τύραννος
Booze Cooperativa
Νοέμβρης 2007-Γενάρης 2008
Διασκευή: Guilhem Pellegrin
Στο πλαίσιο του "Έτους Alfred Jarry"
Σκηνοθεσία: Θίασος Ωκύπους
Ο Υμπύ στο σχολείο:
Ο Ζαρρύ και τα αμερικάνικα καρτούν
Βασιλικό Θέατρο - Υποσκήνιο
Φλεβάρης 2008
Σκηνοθεσία - Διασκευή Έκτορας Λυγίζος
Ο Υμπύ Βασιλιάς
ΚΘΒΕ
Νοέμβρης 2009-Γενάρης 2010
Μετάφραση-ελεύθερη απόδοση: Βάσια Μπακάκου
Διασκευή-Σκηνοθεσία: Γιάννης Παρασκευόπουλος
link link link
Ubu Roi - Wikisource
Ολόκληρο το κείμενο στα Γαλλικά
Spencer Museum, Alfred Jarry Exhibition
Έκθεση των εικαστικών του Ζαρρύ, στο Spencer Museum of Art του Πανεπιστημίου του Kansas.
Joan Miro - Ubu Roi
Συλλογή των λιθογραφιών του Miro με θέμα τον Υμπύ Τύραννο
"Kung Ubu" Franciszka Themerson
Σχετικά με τα σχέδια της Franciszka Themerson που χρησιμοποιήθηκαν για την παράσταση "Kung Ubu" του Michael Meschke στη Στοκχόλμη, και το βιβλίο
"Ubu Roi" των εκδόσεων Gaberbocchus Press -για την πρώτη έκδοση του Υμπύ στα Αγγλικά- όπου η Franciszka Themerson έκανε την εικονογράφιση .
PERFORMING ARTS JOURNAL, NO. 56 (1997)
Puppets and Performing Objects in the Twentieth Century, απ' τον John Bell
First Night, or Ubu Unleashed
Για την πρώτη παράσταση στο Παρίσι, απ' τον Roger Shattuck
Young Genius - Ubu the King
Ένα εξαιρετικό κείμενο, με πληροφορίες για το έργο, τον συγγραφέα και την εποχή του
Alfred JARRY, 1873–1907
Κείμενο πλούσιο σε πληροφορίες για τον "Υμπύ Τύραννο", απ' τον Gene Van Dyke
Alfred Jarry: Absinthe, Bicycles and Merdre,
Για τη ζωή και το έργο του Jarry (τα links είναι δυστυχώς ανενεργά)
Σημείωμα του σκηνοθέτη Anthony Black
Για την παράσταση "King Ubu" στο David MacK. Murray Theatre, το 2005
King Ubu still shocks audiences after 100 years
Άρθρο του Niamh Wallace, για την παράσταση του Theatre X στο Broadway
Ελευθεροτυπία (Ο "Υμπύ Τύραννος" του Alfred Jarry από τον "Ωκύπους")
Άρθρο της Χρυσούλας Παπαϊωάννου
(*αναφέρεται κάτι για την εφεύρεση της "πατατοφυσικής", ας μη δώσουμε σημασία)
Το ΒΗΜΑ onLine - ΒΙΒΛΙΑ "Ο αχόρταγος σφετεριστής"
Άρθρο της Kατρίν Βελισσάρη
Το ΒΗΜΑ onLine - ΝΕΕΣ ΕΠΟΧΕΣ "«Ουμπού» και Μπους"
Άρθρο του Μάριου Πλωρίτη
ΒΙΒΛΙΑ
Μετάφραση: Σάκης Μανιάτης
Ημερομηνία έκδοσης: 1971
Αριθμός σελίδων: 82
Εκδόσεις: ΚΕΙΜΕΝΑ
ΟΥΜΠΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΚΑΤΑΔΙΚΟΣ Μετάφραση: Γιώργος Μαυροΐδης Ημερομηνία έκδοσης: 1975 Αριθμός σελίδων: 117 Εκδόσεις: ΙΚΑΡΟΣ
ΥΜΠΥ ΤΥΡΑΝΝΟΣΜετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης
Ημερομηνία έκδοσης: 2003
Αριθμός σελίδων: 133
Εκδόσεις: OPERA
Υμπύ ΔεσμώτηςΜετάφραση: Βασίλης Τομανάς
Ημερομηνία έκδοσης: 2003
Αριθμός σελίδων: 63
Εκδόσεις: ΝΗΣΙΔΕΣ
Το Έπος του Βασιλιά Υμπύ
Πέτρος Μάρκαρης
Ημερομηνία έκδοσης: 1971
Αριθμός σελίδων: 148
Εκδόσεις: ΚΕΙΜΕΝΑ
αποσπάσματα παραστάσεων
"Ubu Roi", Teatro Malandro, Γενεύη 1991, Σκηνοθεσία: Omar Porras
"Ubu Roi", Empty Spaces Theatre Co, Orlando Shakespeare Festival, Σεπτέμβρης 2006, Σκηνοθεσία: John DiDonna
"A Manifest Imposture", xwing, Links hall Σικάγο,2004, Σκηνοθεσία: Nick Lowe The Ubu Workshops
Ταινία μικρού μήκους με την πρώτη σκηνή του "Ubu Roi", για την παράσταση "Ubu sur la Colline", Cie de theatre Swingtheatroi, Λυόν, Απρίλης 2006, Σκηνοθεσία: Francois Tantot
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου