Σσσσσσσσσσσ! Η τέχνη χωνεύει!

Κάτι παράξενο συνέβη τις τελευταίες μέρες. Τα θέατρα μας καταλαμβάνονται από μυστήριες ομάδες νέων. Οι παραστάσεις διακόπτονται, κείμενα χωρίς ίχνος θεατρικότητας διαβάζονται, πανό ανεβαίνουν στις σκηνές που καμιά σχέση δεν έχουν με τα σκηνικά, το κοινό μπερδεύεται. Άνθρωποι του θεάτρου φωνάζουν:

Η εξέγερση είναι δίκαιη! Ας αντισταθούμε στην καταστολή και την ύπνωση! Ας αντισταθούμε στη βία της εξουσίας! Ας μιλήσουμε γι αυτά που μας καταπιέζουν στην καθημερινότητά μας! Ας μιλήσουμε για τα όνειρά μας! Ο μεγαλύτερος εχθρός είναι ο φόβος! Ο μεγαλύτερος εχθρός είναι η αναβολή! Δεν ζητάμε, απαιτούμε! Απαιτούμε σεβασμό και αξιοπρέπεια! Απαιτούμε κοινωνικό κράτος! Απαιτούμε κράτος παιδείας και πολιτισμού! Δεν ανεχόμαστε άλλο την παρακμή, τη μιζέρια, τη διαπλοκή, την αδικία, την περιφρόνηση, την αλαζονεία, την εξουσιομανία, τη γελοιότητα! Δεν ανεχόμαστε άλλο να μας διαχειρίζονται ως προσωπική τους περιουσία! Ας μιλήσουμε! Ας μιλήσουμε στην οικογένειά μας, στους φίλους μας, στη δουλειά μας! Ας μιλήσουμε στους δρόμους! Ας βγούμε όλοι στους δρόμους! Η εξέγερση είναι δίκαιη!

Τρεις αξιωματούχοι του πνεύματος απαντούν:

[...]Θέλουμε όμως σήμερα να σχολιάσουμε ειδικότερα τη βίαιη διακοπή της πρεμιέρας της Νέας Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου, καθώς και άλλες αντίστοιχες αυτοαποκαλούμενες «παρεμβάσεις», που την ακολούθησαν, με αποτέλεσμα τη ματαίωση πολλών θεατρικών παραστάσεων. Με μια έννοια, τα γεγονότα αυτά υστερούν σε σημασία των όσων προηγήθηκαν, δεν είναι παρά η φαρσική εκδοχή των κατά πολύ τραγικότερων καταστροφών σε σπίτια, σχολειά, πανεπιστήμια, γραφεία και μαγαζιά Ελλήνων πολιτών. Από μια άλλη όμως άποψη είναι αποκαλυπτικά, καθώς αναδεικνύουν μια βασική διάσταση του τι συμβαίνει αυτό τον καιρό στην πατρίδα μας, αμφισβητώντας ανενδοίαστα την ουσία της ίδιας της δημοκρατίας, με την επίθεση στην καρδιά της, που είναι η ελευθερία της σκέψης, του λόγου και της έκφρασης, που αντιπροσωπεύει η τέχνη. Αν εμείς οι άνθρωποί της ανεχόμαστε αγόγγυστα την κάθε ομάδα «επαναστατημένων» νεαρών να μαγαρίζει ανενόχλητη την Ακρόπολη ή να διακόπτει μια θεατρική παράσταση βρίζοντας το κοινό και γράφοντας με σπρέι στο καινούργιο, καθαρό φουαγέ του Εθνικού το ναζιστικής υφής σύνθημα «σκατά στους κουλτουριάρηδες» (!), τι μας λέει ότι δεν θα δούμε μεθαύριο τους ίδιους ή άλλους να καίνε βιβλία ή να επιχειρούν να ορίσουν το τι θα λέμε και τι θα σκεφτόμαστε; Πού μπαίνει το όριο σε αυτή την κωμικοτραγική «πολιτιστική επανάσταση» των απολίτιστων;[...] Κι όμως, δεν ακούσαμε κανένα από τους γενικώς και αορίστως περί δημοκρατίας κοπτόμενους σχετικούς επαγγελματικούς φορείς να διαμαρτύρεται για το αίσχος της βίας που συνιστούν οι «παρεμβάσεις». Και, σε κάθε περίπτωση, καλλιτεχνικοί διευθυντές εθνικών σκηνών ή άλλοι, λιγότερο ή περισσότερο πλουσιοπάροχα επιχορηγούμενοι από τους φόρους μας, χορογράφοι, σκηνοθέτες και ηθοποιοί, ας θυμηθούν ότι είναι υπόλογοι και στους νόμους της τέχνης αλλά και του κοινωνικού μας συμβολαίου, που επιτάσσουν μεγαλύτερο σεβασμό στο κοινό αίσθημα, δηλαδή σε όσους, καλλιτέχνες ή μη, πιστεύουν στη δημοκρατία και τηρούν τους κανόνες της.

ολόκληρο το κείμενο

Απόστολος Δοξιάδης Τάκης Θεοδωρόπουλος Πέτρος Μάρκαρης

Πως όμως ξεκίνησαν όλα; Η απάντηση έρχεται απ' τον Θείο Πάπαρο* που μας εξηγεί:

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια μεγάλη κι όμορφη χώρα, όπου όλοι ήταν ευτυχισμένοι. οι τραπεζίτες, οι κεφαλαιοκράτες κι οι φτωχοί, οι στρατιωτικοί κι οι φοιτητές, όλοι ήταν πολύ ευτυχισμένοι, και δεν υπήρχε ταξικός αγώνας. Οι πόρνες κι οι ζητιάνοι οι άνεργοι κι οι απολυμένοι, οι πεινασμένοι, όσοι χτυπήθηκαν από τις πιο φοβερές αρρώστιες, τις πιο ανίατες, όλοι τους ήταν πού ευτυχισμένοι γιατί δεν υπήρχε ο ταξικός αγώνας. Μα κάποια μέρα, πάντα υπάρχει κάποια μέρα στην ιστορία, κάποια μέρα κατέβηκαν στην ευλογημένη γη μας όντα παράξενα, επιστημονικώς καλούμενα Strange Creatures from the Outer World, παράξενα πλάσματα του αστρικού διαστήματος...

ΦΩΝΕΣ : Τι είναι; Εισβολή. Ποιοι είναι; Άνθρωποι απ' το διάστημα. Το τέρας της μαύρης λίμνης. Έρχονται από άλλον πλανήτη.

Τι τρέχει; Ανατίναξαν το τετράγωνο Και τι έγινε; Άδειασαν πέντε τράπεζες! Τι τρέχει; Άρπαξαν το αυτοκίνητο που μεταφέρει τα χρήματα! Και τι έγινε; Του έβαλαν δυναμίτη. Τι τρέχει; Ο φρούραρχος είπε: "Θα πάρουμε τους τρομοκράτες για το γεύμα μας, πριν μας πάρουν εκείνοι για το δείπνο τους". Και τι έγινε; Πήραν το φρούραρχο για ορεκτικό.

Και τώρα τι κάνουμε; Η δημοκρατία κινδυνεύει! Η τέχνη (η καρδιά της δημοκρατίας) έχει πληγωθεί! Πως θα σώσουμε τα υπόλοιπα ζωτικά της όργανα; Η απάντηση πάλι απ' τον Πάπαρο

... ... ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πώς θα μπορέσετε ν' αναγνωρίσετε αυτά τα παράξενα όντα του αστρικού διαστήματος; (επιστήμονας)ΓΚΑΝΤ: Είναι αδύνατο. Δε διαφέρουν σε τίποτα απ' τους φοιτητές και τους εργάτες. Όταν βλέπουμε ένα φοιτητή, μπορεί βέβαια να πρόκειται για ένα φοιτητή, αλλά μπορεί να πρόκειται και για ένα παράξενο ον. ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Και ποια είναι η λύση του προβλήματος; ΓΚΑΝΤ: Η λύση είναι η νόμιμη άμυνα. Αγαπητοί τηλεθεατές, αν συναντηθείτε σε κάποιο σκοτεινό δρόμο μ' ένα φοιτητή ή με έναν εργάτη, μπορείτε να πυροβολήσετε. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι πρόκειται για ένα παράξενο ον, με πλαστό προσωπείον. Μπορείτε να το σκοτώσετε, δεν αποτελεί αδίκημα. ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αγαπητοί τηλεθεατές, πυροβολείτε χωρίς φόβο...

Υ.Γ. Όσο για τον παλιό μου δάσκαλο, κ. Μάρκαρη, σχετικά με το κείμενο που υπογράφει,παραθέτω μια μικρή ιστορία του Μπρεχτ -σε δική του μετάφραση- μιας κι εκείνος μου τον δίδαξε:

Σοφή στους σοφούς είναι η στάση Κάποτε επισκέφτηκε τον κ. Κ. Ένας καθηγητής της φιλολογίας κι άρχισε να του μιλάει για τη σοφία του. Μετά από λίγη ώρα ο κ. Κ. Είπε στον καθηγητή: Κάθεσαι ενοχλητικά, μιλάς ενοχλητικά, σκέφτεσαι ενοχλητικά. Σαν τ' άκουσε αυτό ο καθηγητής θύμωσε και του είπε: Δε μ' ενδιαφέρει τι σκέφτεσαι για το άτομό μου, μ' ενδιαφέρει να μάθω η γνώμη σου γι' αυτά που λέω. Αυτά που λες δεν έχουν περιεχόμενο, αποκρίθηκε ο κ. Κ. Σε βλέπω να βαδίζεις αδέξια, και το βάδισμά σου δεν έχει προορισμό. Μιλάς σκοτεινά και η ομιλία σου δε φωτίζει τίποτα. Βλέποντας τη στάση σου παύει να μ' ενδιαφέρει ο στόχος σου.

Κι επειδή «μια απλή εκδήλωση περιφρόνησης δεν είναι αρκετή, ιδιαίτερα όταν το περιφρονητέο αντικείμενο διεκδικεί τη θέση της "φωνής της λογικής" και της "δημοκρατικής ευαισθησίας"...» διαβάστε το κείμενο του Νίκου Ζαρταμόπουλου Κλείνοντας έχω να προσθέσω μονάχα αυτό: *Augusto Boal, Θείος Πάπαρος, μτφ Θόδωρος Έξαρχος